عدس برای سلامتی بسیار مفید است. عدس سرشار از پروتئین گیاهی، پتاسیم، فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی نظیر ویتامین B9 و اسید فولیک می باشد. از فواید عدس می‌توان به بهبود دستگاه گوارش، کاهش فشار خون، و درمان دیابت اشاره کرد. همچنین عدس از مواد غذایی خون ساز است و باعث درمان کم خونی می‌شود . در این مقاله به معرفی خواص عدس، ارزش غذایی آن خواهیم پرداخت.


عدس‌ چیست؟

عدس از دانه‌های خوراکی است و به خانواده‌ی حبوبات تعلق دارد. این دانه معمولا به صورت دو بخش جدا درون یک پوسته قرار گرفته است. نام علمی آن Lens culinaris است. عدس یکی از قدیمی‌ترین منابع غذایی شناخته‌شده است که بیش از ۹۰۰۰ سال قدمت دارد.

عدس را می‌توان با پوست و یا بدون پوست مصرف کرد. البته تا پیش از اختراع ماشین‌آلات تولید آرد، عدس‌ها فقط با پوست مصرف می‌شدند. پوست عدس حاوی مقادیر زیادی فیبر رژیمی است که پس از گذراندن فرایند جداسازی پوست به‌وسیله‌ی دستگاه‌ها، این بخش مغذی کاملا از بین می‌رود.

از انواع عدس‌های محبوب و رایج می‌توان به عدس سیاه، قرمز، قهوه‌ای، ماش، لپه، دال عدس، عدس ماکاچیادو، عدس سبز فرانسوی و همین‌طور لوبیای چشم‌بلبلی، لوبیای قرمز و سویا که از تیره‌ی نخود هستند، اشاره کرد. هر کشور و منطقه، نوع خاصی از عدس‌های بومی خود را دارد که کم‌وبیش خواصی شبیه هم دارند.

عدس سرشار از پروتئین است و منبع پروتئینی ارزان‌قیمتی محسوب می‌شود. همچنین حاوی اسیدهای آمینه‌ای مانند ایزولئوسین و لیزین است. عدس‌ ریزمغذی‌هایی مانند انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز دارد.

بیشتر در کشورهای آسیایی، به‌ویژه هند، از عدس استفاده می‌شود. هند بیشترین تعداد افراد گیاه‌خوار را دارد و عدس به‌دلیل پروتئین فراوانش، جایگزین مناسبی برای گوشت است. بهترین روش مصرف عدس، زمانی است که جوانه زده‌، زیرا در این زمان حاوی مقدار زیادی اسیدهای آمینه متیونین (methionine) و سیستئین (cysteine) است که برای تشکیل ماهیچه و قوای جسمانی‌مان بسیار مهم هستند. متیونین، اسید آمینه‌ای ضروری است که باید از طریق غذا وارد بدن شود، اما سیستئین، اسید آمینه‌ای غیرضروری است که طی فرایند سنتز در بدن تولید می‌شود. به اسیدهای آمینه‌ای که در بدن تولید نمی‌شوند و باید از خارج و با غذا خوردن به بدن وارد شوند، اسید‌ آمینه‌های ضروری گفته می‌شود.


ارزش تغذیه‌ای عدس

عدس سرشار از گیاه مغذی و فنول‌هاست. هر دوی این مواد شیمیایی ارگانیک برای سلامت بدن بسیار مفید هستند. اما هنوز سازوکار آنها چندان مشخص نشده است. غالب اوقات منابع پروتئینی عدس و گوشت با یکدیگر مقایسه می‌شوند و البته بیشتر مردم معتقدند گوشت بهترین منبع پروتئین است. این باور درست است، زیرا عدس تمام اسید‌های آمینه موجود در گوشت را ندارد. با‌این‌حال بسیار کم‌چرب‌تر از گوشت است.

از همان دوران شروع کشاورزی، عدس کشت می‌شده و از آن زمان تاکنون به بخشی از رژیم غذایی‌مان تبدیل شده است. از فواید عدس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:


تولید ماهیچه

اندام‌ها و ماهیچه‌های ما برای رشد و ترمیم به پروتئین نیاز دارند. عدس، به‌ویژه عدس جوانه‌زده، حاوی تمام اسید آمینه‌های ضروری است که بدن‌مان برای ساخت ماهیچه و عملکرد خوب بدن لازم دارد.


کنترل دیابت

در بررسی‌های محققان مشخص شده است که از میان تمام گروه‌های مختلف غذایی، حبوبات بیش از همه، حاوی فیبر رژیمی هستند. عدس‌، مانند لوبیا و نخود، متعلق به خانواده‌ی حبوبات است. فیبر رژیمی این مواد غذایی، مانند عدس به کنترل سطح قند خون کمک می‌کند. همچنین فیبر رژیمی سرعت جذب غذا به‌وسیله خون را کند می‌کند و سطح قند خون را ثابت نگه ‌می‌دارد.1


کاهش کلسترول خون

عدس حاوی فیبر محلول است که می تواند کلسترول خون را کاهش دهد. LDL یا همان کلسترول بد عامل اصلی سفت شدن دیواره ی رگ ها یا آترواسکلروز است. برای تامین پروتئین مورد نیاز بدن، به جای استفاده از گوشت که ممکن است باعث افزایش سطح کلسترول خون شود، بهتر است عدس مصرف کنید.


بهبود هضم با عدس

عدس سرشار از فیبر رژیمی است که برای حفظ سلامت دستگاه گوارش و دفع مواد زائد از آن بسیار مهم است. فیبر موجود در عدس ، می تواند حرکت غذاها را در مجاری گوارشی بهبود ببخشد و عمل جذب مواد مغذی را نیز آسان تر کند.


عدس برای جلوگیری از یبوست

اگر مشکل یبوست دارید، دچار کمبود فیبر هستید. عدس سرشار از فیبر رژیمی است که می تواند با نرم کردن غذاهای هضم شده، فرایند انتقال آن ها را به روده ی بزرگ کمک کند و خروج مدفوع را از بدن آسان تر کند.


عدس برای جلوگیری از سرطان

عدس یک منبعی فوق العاده از فیتواستروژن ها و آنتی اکسیدان هایی است که می توانند به جلوگیری از برخی انواع سرطان ها کمک کنند.

به ویژه سرطان هایی که با هورمون های بدن در ارتباط هستند، مانند سرطان پستان و سرطان پروستات. آنتی اکسیدان های موجود در عدس می توانند از تاثیرات رادیکال های آزاد که باعث ایجاد استرس اکسیداتیو و بالطبع ایجاد سرطان می شوند، جلوگیری کنند.


کاهش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی عروقی

بیماری قلبی، علت اصلی مرگ ومیر در جهان است. سبک زندگی ناسالم و رژیم غذایی نادرست می توانند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهند. مصرف خوراکی های سرشار از فیبر می تواند احتمال ایجاد بیماری قلبی را کاهش دهد و از قلب در برابر تاثیر رادیکال های آزاد محافظت کند.


عدس برای بهبود بارداری

عدس ، منبع خوبی از فولات است که می تواند سلامتی مادر را در دوران بارداری حفظ کند. وجود فولات برای رشد جنین درون رحم ضروری است. فولات هم چنین در کاهش خطر نقص های لوله ی عصبی جنین نظیر شکاف مهره در نوزادان نقشی مهم ایفا می کند.2


درمان بیماری سلیاک

عدس مانند دیگر انواع حبوبات جزء خوراکی‌های عاری از گلوتن به شمار می‌رود. گلوتن نوعی پروتئین است که در برخی غذاهای گیاهی به ویژه غلات وجود دارد و می‌تواند باعث بروز مشکلاتی فراوان برای آن دسته از آدم‌هایی ‌شود که دچار ناتوانی در هضم گلوتن یا به اصلاح به بیماری سلیاک مبتلا هستند. عدس‌ نه تنها غذایی خوشمزه است بلکه برای مبتلایان به بیماری سلیاک که نیازمند رژیم غذایی بدون گلوتن هستند نیز گزینه‌ای عالی به شمار می‌رود.


پیشگیری از کم‌خونی

بدن انسان برای تولید گلبول‌های قرمز جدید در خون و حفظ روند طبیعی انتقال اکسیژن نیازمند آهن است. عدس منبعی غنی از آهن (آهن غیر هِم) است که می‌تواند به حفظ سلامت گلبول‌های قرمز خون و پیشگیری از کم‌خونی (بیماری رایج که به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز خون به وجود می‌آید) کمک می‌کند.


ترمیم سلول‌های بدن

ترکیب عدس با دیگر انواع خوراکی‌ها، این دانه‌ی باستانی را به یکی از بهترین منابع پروتئین تبدیل کرده است. میزان پروتئین موجود در عدس نه تنها بسیار بیش‌تر از دیگر انواع خوراکی‌های گیاهی نظیر غلات است، بلکه با میزان پروتئین موجود در گوشت برابری می‌کند. پروتئین از مواد اصلی تشکیل‌دهنده‌ی بدن است که در شکل‌گیری تقریبا همه‌ی اندام‌ها نقش دارد و برای ترمیم بخش‌های آسیب‌دیده‌ی بدن نیز بسیار ضروری است.


تامین انرژی

در هر ۱۰۰ گرم عدس حدود ۱۰۴۰ تا ۱۴۳۰ کیلوژول انرژی وجود دارد، که این مقدار با انرژی موجود در غلات برابری می‌کند. انرژی درون عدس از کربوهیدرات موجود در آن سرچشمه می‌گیرد. مصرف عدس در صبحانه می‌تواند روزی پر از انرژی و فعالیت را برای‌تان رقم بزند.


افزایش سوخت و ساز بدن

عدس حاوی مجموعه‌ی ویتامین‌های B نظیر ویتامین B6 است که در سوخت و ساز بدن نقشی مهم ایفا می‌کنند. مجموعه ویتامین‌های B عامل مشترک برخی فرایندهای سوخت و سازی در بدن هستند که در فرایند تولید انرژی نقشی مهم بازی می‌کنند. مصرف عدس میزان سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد و در نتیجه، تا آخرِ روز انرژی بدن‌تان تامین می‌شود.


حفظ سلامت پوست

عدس حاوی آنتی‌اکسیدان است که می‌تواند از پوست بدن در برابر تاثیرات مخرب رادیکال‌های آزاد محافظت کند. رادیکال‌های آزاد موادی مضر هستند که می‌توانند به سلول‌های بدن به ویژه سلول‌های پوست آسیب برسانند. رادیکال‌های آزاد هم‌چنین باعث پیری و چین‌وچروک در پوست می‌شوند. با مصرف آن ، علاوه بر حفظ تناسب اندام می‌توانید پوستی سالم و جوان داشته باشید.


حفظ سلامت مغز

منیزیوم در حفظ سلامت تمام عملکردهای بدن به ویژه عملکرد رگ‌های عصبی و سلول‌های مغزی نقشی مهم بازی می‌کند. منیزیوم از بدن در برابر مشکلاتی مختلف محافظت می‌کند که می‌توانند به عملکرد عصبی آسیب بزنند؛ این ماده هم‌چنین به بازسازی سلول‌های مغزی کمک می‌کند. عدس‌ سرشار از منیزیوم است که علاوه بر داشتن فواید زیاد برای مغز از بروز بیماری‌های ذهنی نظیر آلزایمر نیز پیشگیری می‌کند.3


پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.namnak.com
3.www.bazdeh.org